Τα ψέματα της Πρωταπριλιάς είναι ένα έθιμο που μας έχει έρθει από την Ευρώπη. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές σχετικά με τον τόπο και τον χρόνο που γεννήθηκε το έθιμο αυτό, όμως δύο από αυτές είναι οι επικρατέστερες.
Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή, το έθιμο ξεκίνησε από τους Κέλτες. Λαός της βορειοδυτικής Ευρώπης, οι Κέλτες, ήταν δεινοί ψαράδες. Η εποχή του ψαρέματος ξεκινούσε την 1η Απριλίου. Όσο καλοί ψαράδες όμως και να ήταν, την εποχή αυτή του χρόνου τα ψάρια πιάνονται δύσκολα. Έτσι και αυτοί, όπως προστάζει ο «κώδικας δεοντολογίας» των ψαράδων όλων των εποχών, έλεγαν ψέματα σχετικά με τα πόσα ψάρια είχαν πιάσει. Αυτή η συνήθεια έγινε, με το πέρασμα του χρόνου, έθιμο.
Η δεύτερη εκδοχή, που θεωρείται και πιο βάσιμη ιστορικά, θέλει γενέτειρα του εθίμου τη Γαλλία του 16ου αιώνα. Μέχρι το 1564 η πρωτοχρονιά των Γάλλων ήταν η 1η Απριλίου. Τη χρονιά αυτή όμως, και επί βασιλείας Καρόλου του 9ου, αυτό άλλαξε και Πρωτοχρονιά θεωρούταν πλέον η 1η Ιανουαρίου. Στην αρχή αυτό δεν το δέχτηκαν όλοι οι πολίτες. Οι αντιδραστικοί συνέχιζαν να γιορτάζουν, την παλαιά πλέον, πρωτοχρονιά τους την 1η Απριλίου, ενώ οι υπόλοιποι τους έστελναν πρωτοχρονιάτικα δώρα για να τους κοροϊδέψουν. Το πείραγμα αυτό μετατράπηκε με τον καιρό σε έθιμο.
Η Πρωταπριλιά στην Ελλάδα
Το έθιμο αυτό ήρθε και στην Ελλάδα και διαφοροποιήθηκε αποκτώντας μια ελληνική χροιά. Η βασική ιδέα βέβαια παρέμεινε ίδια. Λέμε αθώα ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουμε το «θύμα» μας. Σε κάποιες περιοχές, θεωρούν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά. Σε κάποιες άλλες πιστεύουν ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειες του. Επίσης το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς, θεωρούν μερικοί, ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Όσο για το «θύμα», πιστεύεται ότι, σε αντίθεση με τον «θύτη», θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο και πιθανότατα αν είναι παντρεμένος, θα χηρέψει γρήγορα.
Σύμφωνα με τον Έλληνα λαογράφο Λουκάτο το έθιμο αυτό αποτελεί ένα σκόπιμο «ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων που θα εμπόδιζαν την όποια παραγωγή» όπως είναι η αρχή του μήνα τόσο για τον Μάρτιο, όσο και τον Απρίλιο υποχρεώνοντας πολλούς να λαμβάνουν διάφορα «αντίμετρα».
Επίσης και ο Έλληνας λαογράφος Γ. Μέγας συμφωνεί πως η πρωταπριλιάτικη ψευδολογία παραπλανά ελλοχεύουσες δυνάμεις του κακού, έτσι ώστε να θεωρείται από τον λαό ως σημαντικός όρος μαγνητικής ενέργειας (έλξης ή αποτροπής) για μια επικείμενη επιτυχία
To ψέμα του BBC με τα μακαρονόδεντρα
Η πρωταπριλιάτικη φάρσα στην Αγγλία του 1957 άφησε εποχή. Ο παρουσιαστής ειδήσεων του BBC, Ρίτσαρντ Ντίμπλεμπι, παρουσιάζει οπτικοποιημένο ρεπορτάζ για την ανοιξιάτικη συγκομιδή σπαγγέτι στην Ιταλία και γίνεται πιστευτός!
Από την ώρα εκείνη και μετά έγινε χαμός, καθώς το 1957 τα σπαγγέτι ήταν για τους Βρετανούς (και όχι μόνο) είδος πολυτελείας. Για πολλές ημέρες μετά τη φάρσα το τηλεφωνικό κέντρο του BBC είχε «σπάσει» από τηλεφωνήματα, στα οποία οι τηλεθεατές ζητούσαν συμβουλές για το πώς μπορούσαν να καλλιεργήσουν μακαρόνια, με το κοινό της συγκεκριμένης εκπομπής να φτάνει τα 8 εκατομμύρια!
Η φάρσα εκείνη θεωρείται ακόμα και σήμερα μια από τις πιο πετυχημένες και φυσικά πολύ προχωρημένη για την εποχή. Στο ρεπορτάζ γινόταν ιδιαίτερη αναφορά στα δέντρα που παράγουν σπαγγέτι, ενώ ο ίδιος ο Ντίμπλεμπι εξηγούσε με ποιον τρόπο γίνεται η συγκομιδή. Μάλιστα η εξιστόρηση ξεκινούσε από την ανθοκομία των δέντρων, έδειχνε δε πώς… ανθίζουν οι μακαρονιές, ενώ δόθηκε έμφαση και στα άνθη αυτών των δέντρων. Στο επόμενο πλάνο τα μακαρόνια κρέμονταν από τα κλαδιά των δέντρων. Οι γυναίκες του χωριού με τα πανέρια τους εμφανίζονταν στο επόμενο πλάνο και άρχιζαν την αποκομιδή. Με ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα έπαιρναν ένα ένα τα μακαρόνια, τα στοίβαζαν σε δεσμίδες και τα τοποθετούσαν στα καλάθια. Μόλις τελείωσε η ιεροτελεστία, ξεκίνησε το γλέντι. Στρώθηκε το τραπέζι στο χωριό, απλώθηκε το τραπεζομάντιλο, μπήκαν στη θέση τους τα σερβίτσια και όλοι απολάμβαναν μια λαχταριστή μακαρονάδα.
Την επόμενη μέρα, όταν ο ίδιος παρουσιαστής αποκάλυψε ότι επρόκειτο για πρωταπριλιάτικο ψέμα, οι περισσότεροι απογοητεύτηκαν.
Το πιο γνωστό ψέμα πολιτικού ηγέτη
Το πιο γνωστό ψέμα, ωστόσο, που έχει μείνει στην πολιτική ιστορία δεν ήταν άλλο από εκείνο του Μπιλ Κλίντον πριν από 18 χρόνια όταν σε συνέντευξη Τύπου αρνήθηκε πως γνωρίζει την Μόνικα Λεβίνσκι και ούτε κατά συνέπεια σεξουαλικές σχέσεις.
«Δεν είπα ποτέ σε κανέναν να πει ψέματα, ούτε μια φορά ποτέ», ανέφερε ανερυθρίαστα ο πρόεδρος των ΗΠΑ ωστόσο η ιστορία ήρθε να τον διαψεύσει με τον πλέον εμφατικό τρόπο.
