Έχουν γραφτεί και ειπωθεί πολλά για το Πολυτεχνείο. Για το αποτύπωμα που άφησε η εξέγερση στη συλλογική μνήμη. Για πολλές δεκαετίες αποτέλεσε ένα σύμβολο απελευθέρωσης μιας ολόκληρης γενιάς, εκείνης του ’60 περισσότερο από την κουλτούρα της κρατικής καταπίεσης της κοινωνικής δράσης παρά από το πολιτικό καθεστώς που εκπροσωπούσε την κουλτούρα αυτή.
Η εξέγερση στο Πολυτεχνείο, από την εκκίνηση μέχρι και τη βίαιη ρήξη της κεντρικής εισόδου από το άρμα του ελληνικού στρατού αποτελεί μια σειρά συμβόλων που θα σφράγιζαν μια ολόκληρη εποχή.
Οι συμβολισμοί της εξέγερσης
Ωστόσο, όσο η εποχή αλλάζει, μαζί με τις τάσεις της, τα σύμβολα μένουν και ανα-νοηματοδοτούνται κατά το δοκούν. Ορισμένα από τα σύμβολα αυτά ήταν ο ηρωισμός και ο αγώνας για το σύνολο, τη συλλογικότητα που εκφραζόταν μέσω του συνδικαλισμού, της συμμετοχής, της διεκδίκησης και αντικατοπτριζόταν στην εθνική ταυτότητα με την έννοια του ανήκειν στην κοινότητα, στη συλλογικότητα του λαού. Ένας αγώνας που ανήκε σε όλους, στον λαό. Ένας αγώνας που εκκινουσε την εφαρμογή θεσμών μαζικής δημοκρατίας για όλα τα κοινωνικά στρώματα (κοινωνικό κράτος, αναδιανομή του πλούτου, συμμετοχή στο κράτος για όλους, ισοτιμία και ισονομία κλπ). Ένας αγώνας που καθαιρούσε το μοντέλο της λιτής οικονομικής ανάπτυξης του εκσυγχρονισμού σε συνδυασμό με την συντήρηση της αγροτικής κοινωνίας των χαμηλών προσδοκιών που εφαρμοζόταν από τη δεκαετία του 50′ και άρχισε να αμφισβητείται κοινωνικά από το 60′.
Η πλήρης ηγεμονευση της επικράτησης της λαϊκής προοδευτικής και διεκδικητικής κουλτούρας στην Ελλάδα ξεκίνησε όμως να ροκανίζεται χρόνο με τον χρόνο από τους μεγαλύτερους πολέμιους της.
Από τις απαγγελίες του Ρίτσου στην είσοδο και τα λαϊκά ξεσπάσματα στην πλατεία Ομονοίας, την Πατησίων και την Πλατεία Βικτωρίας μέσα σε λίγα χρόνια η κυβερνητική άνοδος των υπερασπιστών του σχεδίου της μαζικής δημοκρατίας ξεκίνησε να βοηθά στον να φθείρεται η ηγεμονία της λαϊκής κουλτούρας.
Αποκαθήλωση σε πέντε δεκαετίες
Τη δεκαετία του ’80 με σιωπηλές αρχικά φωνές κάποιοι επιχειρούσαν να απομυθοποιήσουν τον ηρωισμό. “Η πόρτα πέφτοντας δεν σκότωσε κανέναν” έλεγαν αρχικά.
Τη δεκαετία του ’90 υπήρχαν πολλοί περισσότεροι που το πίστευαν αυτό. Τη δεκαετία αυτή ξεκίνησε να αποσαρθρώνεται ευρύτερα η “γενιά του Πολυτεχνείου”. Επιχειρήθηκε η συμμετοχή στη διεκδίκηση να μεταφραστεί σε εισαγωγή στη διαπλοκή. Ο συνδικαλισμός να σημαίνει μόνο “κλαδισμός” και “πρασινοφρουρισμός”.
Για πολλούς νέους του 2000′ ο συνδικαλισμός πια έμοιαζε σαν άντρο διαπλοκής και σαν γραφική συνήθεια για λίγους κνίτες. Επιχειρήθηκε τότε να αφαιρεθεί η πολιτική ουσία. Το Πολυτεχνείο ταυτιζόταν πια με το ΚΚΕ, την Παπαρήγα και λιγότερο με το ΠΑΣΟΚ του Σημίτη, με ένα κόμμα που κάποτε ενσωμάτωσε όλες τις ανησυχίες που εκφράστηκαν στην πύλη της Πατησίων. Ξέχασαν πλέον, πώς το αίτημα της ανεξαρτησίας εκφράστηκε μέσω της Εθνικολαϊκισμου σε ένα σχήμα αντιμετώπισης της Ελλάδας ως χώρας του τρίτου κόσμου και όχι μέσω μιας μαρξιστικής ταξικής ανάλυσης. Ξέχασαν να το πούμε απλά, πώς μπροστά στην είσοδο, όταν το άρμα έσπαγε την πύλη οι φοιτητές τραγουδούσαν τον εθνικό ύμνο και οχι κάποιο κομμουνιστικό ή αντάρτικο στίχο.
Έτσι, τη δεκαετία του 2010, οι νέες γενιές συνέδεαν το Πολυτεχνείο ως μια απλή κομμουνιστική επετειακή τελετή. Τη δεκαετία αυτή, η ηγεμονία θα καταρρεύσει. Η κυβέρνηση της αριστεράς, το μνημόνιο και η συντριπτική υπεροχή του εκσυγχρονιστικού αντιλαϊκιστικου λόγου στα ΜΜΕ που ξεγύμνωνε καθημερινά τα πεπραγμένα της πρώτης φοράς αριστεράς, κατεδάφισαν την ηγεμονία του προγράμματος μαζικής δημοκρατίας. Η κατάρρευση της χώρας στην οικονομική κρίση σφράγισε το πρόγραμμα της μαζικής συμμετοχικής δημοκρατίας της Μεταπολίτευσης με την στάμπα της αποτυχίας που αποτυπώσε σε κάθε πτυχή της καθημερινότητας η σκληρή οικονομική και ηθική χρεοκοπία.
Η ρεβάνς της λιτής οικονομικής ανάπτυξης του συντηρητισμού
Εκκίνησε έκτοτε η ρεβάνς του εκσυγχρονισμού της οικονομικής ανάπτυξης.
Συνεπώς, έχοντας πλέον φθείρει τον ηρωισμό των αγωνιστών του Πολυτεχνείου, έχοντας γραφικοποιήσει την κουλτούρα συλλογικής διεκδίκησης, έχοντας αποσυνδέσει τον συμβολισμό της ανατροπής από την εθνική μας ταυτότητα, ταυτίζοντας τον αγώνα αυτόν σε ένα μειοψηφικό κόμμα – μουσείο, έχοντας διαφθείρει την ηθική υπόσταση ολόκληρης της γενιάς του Πολυτεχνείου εξαιτίας λίγων, η κρίση τερμάτισε την ηγεμονία της κουλτούρας αυτής στην Ελλάδα και την στιγμάτισε βάναυσα ως αποτυχημένη.
Το ανταγωνιστικό μοντέλο ανάπτυξης, εκείνο του αντιλαϊκιστικού εκσυγχρονισμού του από τα πάνω προς τα κάτω σχεδιασμού της οικονομικής ανάπτυξης επικράτησε τόσο πολιτικά όσο και ηθικά τη δεκαετία του ’20. Τα “άσυλα” κατακρημνίζονταν το ένα μετά το άλλο. Η σύνδεση του Πολυτεχνείου με την κοινωνία δεν υφίσταται σήμερα. Η ατομική ευθύνη, το “κοιτάω δουλίτσα μου”, το “ψηφαλάκι” και ο “ωχαδερφισμός” έγιναν η νέα ατομικιστική κουλτούρα που ηγεμόνευσε ενω, η καταστρατήγηση των εργασιακών δικαιωμάτων και των συλλογικών ελευθεριών συντελέστηκαν δίχως να “ανοίξει μύτη” κάτω απο το βάρος μιας βαριάς υποστήριξης της ιδεολογίας απο τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Σήμερα, στα χρόνια της νέας αυτής ηγεμονίας, ήρωας – πρότυπο είναι όποιος παλεύει για την “πάρτη” του, αγωνιστής είναι εκείνος που σπάει τους κανόνες της καθιερωμένης δημοκρατίας που με κόπους κερδήθηκαν έναντι του αυταρχισμού. Η Εθνική διεκδίκηση δεν ανταποκρίνεται σε ταξικά αιτήματα, αλλά σε ρατσιστικές ιαχές, σεξιστικές εκφάνσεις και αλυτρωτικές και αρχαιολατρικές ανευ πολιτικής ουσίας ονειρώξεις. Σήμερα, η ιδέα της μαζικής συμμετοχικής δημοκρατίας έχει ηττηθεί. Δεν υπάρχει καν στον δημόσιο διάλογο.
Και όπως τα σύμβολα του Πολυτεχνείου απομυθοποιήθηκαν ένα προς ένα μέσα σε πέντε δεκαετίες, έτσι και η νέα ηγεμονία πήρε τα κλειδιά της κυρίαρχης κουλτούρας.
Ας είναι το μόνο που απέμεινε ακόμη, αυτή η ημέρα ως δημόσια αργία- επέτειος η μόνη ευκαιρία των “ηττημένων” να αναγεννηθούν από τις στάχτες τους ξανά και να αποδείξουν πως δεν ήταν το πλάνο που ηττήθηκε αλλά η οικονομική ισχύς των αντιπάλων του που το νίκησε.
