Η δημοσκόπηση της Metron Analysis η οποία παρουσιάσθηκε στην εκδήλωση του Ινστιτούτου Αλέξη Τσίπρα, με θέμα «Κράτος Δικαίου: Δημοκρατία και Δικαιοσύνη», απέδειξε την ύπαρξη κρίσης εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς, τη Δικαιοσύνη και το Κράτος Δικαίου.
Τα ευρήματα της έρευνας δείχνουν πως παρότι το Κράτος Δικαίου παραμένει σημείο αναφοράς του μοντέλου της φιλελεύθερης δημοκρατίας, υπάρχουν αμφιβολίες.
Στη δημοσκόπηση διερευνάται το πώς αξιολογούν οι πολίτες την αντοχή των επιμέρους διαστάσεων του Κράτους Δικαίου, σε ένα περιβάλλον κρίσης εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς της Πολιτείας και της αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας.
Όπως θα περίμενε κανείς, αναφορικά με τα θέματα που απασχολούν περισσότερο τους πολίτες, τα πρωτεία κατέχει η υπόθεση των Τεμπών και οι χειρισμοί της κυβέρνησης ως προς την αποκάλυψη της αλήθειας και την απόδοση ευθυνών. Επομένως, πάνω από 7 στους 10 συμμετέχοντες στην έρευνα θεωρούν πως υπάρχει προσπάθεια για συγκάλυψη των ευθυνών στο έγκλημα των Τεμπών, ενώ την ίδια άποψη διατηρούν 7 στους 10 και σχετικά με την υπόθεση των υποκλοπών.
Στο σημαντικό θέμα της εμπιστοσύνης στους θεσμούς, την πρώτη θέση (82%) καταλαμβάνει η οικογένεια, τη δεύτερη οι Ένοπλες Δυνάμεις (58%) και την τρίτη (36%) η Εκκλησία. Ακολουθούν η Αστυνομία (31%), ενώ η εμπιστοσύνη στη Δικαιοσύνη καταγράφεται στο 22%, με αυτήν προς την κυβέρνηση να έπεται, με ποσοστό 15%. Στις τελευταίες θέσεις βρίσκονται οι τράπεζες (13%), η Βουλή (13%), τα ΜΜΕ (8%), τα συνδικάτα (7%) και τα πολιτικά κόμματα (6%).
Να σημειωθεί ότι καμία από τις βασικές διαστάσεις ενός Κράτους Δικαίου, όπως η ανεμπόδιστη λειτουργία των Ανεξάρτητων Αρχών, η προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων και ελευθεριών, η ισότητα όλων μπροστά στο νόμο, η αντικειμενικότητα και αμεροληψία της Δικαιοσύνης, δεν εμφανίζει θετικό ισοζύγιο στο ερώτημα εάν διασφαλίζεται σήμερα στην Ελλάδα.
Το σύστημα απονομής δικαιοσύνης συγκεντρώνει ιδιαίτερα χαμηλές αξιολογήσεις στη δημοσκόπηση της Metron Analysis, τόσο για την αποτελεσματικότητα, όσο και για την ανεξάρτητη λειτουργίας της.
Ενδεικτικό είναι ότι η πλειοψηφία των πολιτών αξιολογεί ως τα δύο μεγαλύτερα προβλήματα στη Δικαιοσύνη πως είναι αργή (91%) και πολιτικά ελεγχόμενη (79%). Ταυτόχρονα, πάνω από 7 στους 10 (73%) θεωρούν ότι η Δικαιοσύνη δεν χειρίζεται επαρκώς σημαντικές υποθέσεις που απασχολούν την κοινή γνώμη. Παράλληλα, η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών, δηλαδή 9 στους 10 (88%) θεωρούν ότι το θεσμικό πλαίσιο που διέπει την ελληνική Δικαιοσύνη χρειάζεται σημαντικές αλλαγές. Μία από αυτές, ίσως η σημαντικότερη, είναι η αλλαγή του τρόπου επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης, με το 85% να θεωρεί λάθος τον ορισμό της από την εκάστοτε κυβέρνηση, κρίνοντας πως έτσι υπονομεύεται η ανεξαρτησία της. Ανάμεσα στις εναλλακτικές επιλογές για τον ορισμό της ηγεσίας της Δικαιοσύνης, το 56% πιστεύει ότι πρέπει να γίνεται από μία Αρχή, αποτελούμενη από εκπροσώπους του νομικού κόσμου (δικαστές και δικηγόρους) και κοινωνικών φορέων. Μόνο το 16% απάντησε πως η Βουλή, με ευρεία πλειοψηφία, πρέπει να αποφασίζει τον ορισμό της ηγεσίας της, ή οι ίδιοι οι δικαστές (15%).
Στη δημοσκόπηση τέθηκε και ένα τελευταίο ερώτημα για την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ και τις πιθανές επιδράσεις της σε θέματα Κράτους Δικαίου. Το 42% των συμμετεχόντων αντέδρασε αρνητικά, ενώ το 29% θετικά. Παράλληλα, υπάρχει και ένα ποσοστό της τάξης του 26% που αδιαφορεί για το θέμα καθώς δεν βλέπει ούτε θετικά ούτε αρνητικά την εκλογή του. Αξίζει να σημειωθεί, όμως, το σαφές πολιτικό πρόσημο που καταγράφεται στις απαντήσεις των πολιτών, καθώς πιο αρνητικοί στην εκλογή και τις πολιτικές Τραμπ δηλώνουν όσοι αυτοπροσδιορίζονται ως αριστεροί (78%), κεντροαριστεροί (60%), κεντρώοι (40%), ενώ κεντροδεξιοί και δεξιοί καταλαμβάνουν τις δύο πρώτες θέσεις στις θετικές απαντήσεις, με 30% και 64% αντίστοιχα.
