Ο δισεκατομμυριούχος Έλον Μασκ, μετά την υποστήριξη στον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, έχει προχωρήσει στην ενθάρρυνση δεξιών και ακροδεξιών πολιτικών κομμάτων και κυβερνήσεων σε τουλάχιστον 18 χώρες σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με ανασκόπηση του NBC News για την πολιτική του δραστηριότητα τα δύο τελευταία χρόνια, ο ιδιοκτήτης του «Χ» με την τακτική που ακολουθεί δίνει μία παγκόσμια ώθηση για τον περιορισμό της μετανάστευσης και τον περιορισμό ρυθμίσεων που αφορούν τις επιχειρήσεις.
Ο μεγιστάνας της τεχνολογίας φροντίζει να κάνει αισθητή την επιρροή του σε μία μακρά λίστα χωρών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η αναταραχή που προκαλούν οι παρεμβάσεις του στην κυβέρνηση των ΗΠΑ και ο αυξανόμενος ρόλος του στη Γερμανία, όπου πρόσφατα παρότρυνε τους ψηφοφόρους να «ξεπεράσουν» τις ενοχές των Ναζί.
Παράλληλα, ο Μασκ έκανε γνωστή την υποστήριξη του στις δεξιές διαδηλώσεις και Βραζιλία και Ιρλανδία, ενώ καλωσόρισε ανοιχτά τον νέο συντηρητικό πρωθυπουργό της Νέας Ζηλανδίας και εξέφρασε την συμφωνία του με έναν εθνικιστή δεξιό πολιτικό στην Ολλανδία. Ταυτόχρονα, έχει συναντηθεί αρκετές φορές με τους δεξιούς ηγέτες της Αργεντινής και της Ιταλίας, ενώ η εφαρμογή του, το «Χ» συμμορφώθηκε με αιτιάσεις περί λογοκρισίας που διατύπωσαν δεξιοί ηγέτες στην Ινδία και την Τουρκία.
«Ο Μασκ μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο ως… μεσίτης», λέει η Manuela Caiani, αναπληρώτρια καθηγήτρια πολιτικών επιστημών στο Scuola Normale Superiore, πανεπιστήμιο στη Φλωρεντία της Ιταλίας.
Η Caiani, η οποία μελετά διεθνή ακροδεξιά κινήματα, τόνισε ότι ο Μασκ βοηθά στην ανάπτυξη αυτών των κινημάτων μέσω της ανταλλαγής ιδεών, της δημιουργίας προσωπικών διασυνδέσεων και ενός κοινού ιδεολογικού πλαισίου. Οι ψηφοφόροι τον ακούν με προσοχή λόγω του πλούτου του, παρόλο που του λείπει η συμβατική νομιμότητα ενός εκλεγμένου αξιώματος.
«Αλλάζει το παράδειγμα της πολιτικής»
«Είναι πολύ επικίνδυνο να μιλάει τώρα ένας μη πολιτικός παράγοντας με ένα είδος πολιτικής νομιμότητας», είπε η Caiani. «Αλλάζει το παράδειγμα της πολιτικής», προσθέτει.
Ένα κοινό νήμα της υπεράσπισης του Μασκ είναι ο ενστερνισμός του εθνικισμού ή του νατιβισμού ανεξάρτητα από τη χώρα για την οποία μιλάει, ειδικά για τις ευρωπαϊκές χώρες. Ο δισεκατομμυριούχος έχει τονώσει τον αμερικάνικο, τον γερμανικό, τον βρετανικό, τον ιταλικό και τον ολλανδικό εθνικισμό.
«Ο Μασκ καταφέρνει να χαρακτηριστεί ως ένα είδος παγκόσμιου εκπροσώπου της ακροδεξιάς»
«Ο Μασκ καταφέρνει να χαρακτηριστεί ως ένα είδος παγκόσμιου εκπροσώπου της ακροδεξιάς», είπε ο Ροντρίγκο Κάμπος, μεταδιδακτορικός ερευνητής στην πολιτική στο Πανεπιστήμιο του Γιορκ στο Ηνωμένο Βασίλειο.
«Υπάρχει μια ειρωνεία σε αυτό γιατί οι ακροδεξιοί ηγέτες συνήθως θέλουν να προστατεύσουν το έθνος από εξωτερικές επιρροές, ενώ ο Μασκ είναι ένας δισεκατομμυριούχος που έχτισε τον πλούτο του από διακρατικό εταιρικό κεφάλαιο – με άλλα λόγια, είναι προϊόν της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης», είπε ο Κάμπος.
Η ένταση με την οποία δείχνει την υποστήριξη του στην ακροδεξιά ο Μασκ, ποικίλλει ανά χώρα, συμπεριλαμβανομένων των εγκρίσεων στο Χ συγκεκριμένων πολιτικών κομμάτων, δηλώσεων υποστήριξης για συγκεκριμένους λόγους και κοινών εμφανίσεων εικονικά ή αυτοπροσώπως με πολιτικούς. Μέχρι τώρα, δεν έχει αξιοποιήσει την προσωπική του περιουσία ως ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο για να βοηθήσει πολιτικούς σε άλλες χώρες, όπως βοήθησε τον Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ πέρυσι με περισσότερα από 290 εκατομμύρια δολάρια, ή τουλάχιστον, δεν το έχει κάνει δημόσια.
Ο Μασκ με την υποστήριξη του βοηθά σε μεγάλο βαθμό τους δεξιούς πολιτικούς και πολιτικά κόμματα, λόγω της παγκόσμιας επιρροής του ως διευθύνοντας σύμβουλος της Tesla και της SpaceX. Παράλληλα, στο οπλοστάσιο του έχει και το πανίσχυρο «Χ» στο οποίο έχει συνολικά 217 εκατ. ακολούθους.
Μετά την ορκωμοσία Τραμπ, ο Μασκ μπορεί να προσφέρει σε ξένους ηγέτες μια άλλη πιθανή γραμμή επικοινωνίας με τον Λευκό Οίκο. Ο Μασκ προσχώρησε στην ομάδα του Αμερικανού προέδρου σε πολλαπλές συναντήσεις με εθνικούς ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι και του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν.
Ο Μασκ συνέχισε τις συναντήσεις του με παγκόσμιους ηγέτες ως επικεφαλής του Τμήματος Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας (DOGE) του Λευκού Οίκου, συμπεριλαμβανομένης της εμφάνισής του την Πέμπτη με τον Ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι όπου οι δυο τους συνδύασαν την πολιτική και τις επιχειρήσεις. Οι δύο άνδρες κάθισαν επίσης για φωτογραφίες σε στυλ δύο ισότιμων αρχηγών κρατών.
Tesla CEO Elon Musk meets Prime Minister Narendra Modi at the Blair House in Washington D.C. Mr @elonmusk was accompanied by his children. pic.twitter.com/MTi6VhzqrL
— The India Story (@TheIndiaStory12) February 13, 2025
Ενώ ο Λευκός Οίκος του Τραμπ έχει αφήσει τον Μασκ να ελέγχει τις δικές του συγκρούσεις συμφερόντων, ορισμένοι Δημοκρατικοί χαρακτήρισαν τις ενέργειες του Μασκ ανήθικες.
«Ο τύπος του ελεύθερου επαγγελματία που βλέπουμε από τον Μασκ είναι άνευ προηγουμένου»
«Ο Μασκ λειτουργεί ουσιαστικά ως υπουργός Εξωτερικών και συναντά έναν βασικό ξένο ηγέτη όχι για να ζητήσει παραχωρήσεις που θα ωφελούσαν τους Αμερικανούς, αλλά για παραχωρήσεις που θα τον έκαναν πλούσιο», δήλωσε ο γερουσιαστής Chris Murphy, D-Conn., στο «X».
Η εθνικότητα του Μασκ είναι περίπλοκη καθώς αν και γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Νότια Αφρική, έχει καναδική υπηκοότητα και έγινε πολίτης των ΗΠΑ το 2002.
Τώρα, η ιδιωτική διπλωματία του Μασκ συναντά αυξημένη αντίθεση από ηγέτες σε ορισμένες χώρες που τον κατηγορούν για ανάρμοστη ανάμειξη στην εσωτερική τους πολιτική. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν κατηγόρησε τον περασμένο μήνα τον δισεκατομμυριούχο για προώθηση ενός «νέου διεθνούς αντιδραστικού κίνηματος».
«Ο τύπος του ελεύθερου επαγγελματία που βλέπουμε από τον Μασκ είναι άνευ προηγουμένου», δήλωσε ο Στίβεν Φέλντσταϊν, ανώτερος συνεργάτης στο Κάρνεγκι για τη Διεθνή Ειρήνη, μια κεντρώα δεξαμενή σκέψης.
Ο Φέλντσταϊν σημείωσε ότι υπάρχουν κοινά νήματα στους πολιτικούς και τα κόμματα που υποστηρίζει ο Mασκ. Όλοι έχουν τις ρίζες τους στον εθνικισμό και υποστηρίζουν την απορρύθμιση. «Έχει δώσει αποκλειστικά την υποστήριξή του όχι μόνο σε δεξιούς πολιτικούς αλλά και σε πολύ ακραία κόμματα», πρόσθεσε.
Ο Φελντστάιν έδωσε έμφαση, επίσης, στην υποστήριξη του Μασκ στο αντιμεταναστευτικό κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία». Το κόμμα έχει υποβαθμίσει τις θηριωδίες των Ναζί και έχει χρησιμοποιήσει ένα σύνθημα που χρησιμοποιούσαν στο παρελθόν οι παραστρατιωτικοί της Brownshirt SA του Αδόλφου Χίτλερ.
Ο Μάικλ Ο’ Χάνλον, διευθυντής έρευνας εξωτερικής πολιτικής στο Ινστιτούτο Brookings, είπε ότι υπάρχει περιορισμένη ιστορία μιας τέτοιας εκτεταμένης ιδιωτικής διπλωματίας. Σημείωσε ότι ο αιδεσιμότατος Τζέσι Τζάκσον πραγματοποίησε μια σειρά από διπλωματικά ταξίδια χωρίς επίσημη ιδιότητα το 1984, αλλά με ανθρωπιστικό σκοπό να διαπραγματευτεί την απελευθέρωση Αμερικανών που κρατούνταν σε μέρη όπως η Συρία και η Κούβα.
«Ο Μασκ είναι ένα παρορμητικό άτομο»
Με τον Μασκ να είναι πλέον μέλος του στενού κύκλου του Τραμπ, η παρουσία του στο εξωτερικό ενισχύει τη σύγχυση της τρέχουσας κυβέρνησης, λέει ο Ο’ Χάνλον.
«Είναι ένα ακόμη πράγμα στον κόσμο του Τραμπ που είναι πολύ πιο μπερδεμένο και ενοχλητικό από ό,τι στις περισσότερες προεδρίες», είπε.
Ο Φέλντσταιϊ, του Carnegie, είπε ότι δεν βλέπει έναν πρωταρχικό στόχο στη διεθνή πολιτική του Μασκ. «Νομίζω ότι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί για να μην αποδώσουμε κάποιου είδους μεγάλη στρατηγική σε αυτό που κάνει ο Μασκ», είπε. «Ειλικρινά, νομίζω ότι είναι ένα παρορμητικό άτομο», προσθέτει.
